Στο βραβευμένο έργο του Μαζόχ, γραμμένο το 1870, παρακολουθούμε την ερωτική σχέση του Σεβερίν (Θανάσης Κουρλαμπάς), ενός γοητευτικού γαιοκτήμονα, με την Βάντα (Αμαλία Νίνου), μια εικοσιτετράχρονη χήρα. Η εκρηκτική συνάντησή τους σε ένα απομονωμένο θέρετρο των Καρπαθίων θα γίνει το πεδίο μάχης ενός οριακού έρωτα.

Ο Σεβερίν φαντασιώνεται την Βάντα στο ρόλο της πανέμορφης, ψυχρής, αυταρχικής Αφροδίτης, μιας ιδεατής γυναίκας αφιερωμένης στο κυνήγι της ηδονής. Την παρασύρει σ’ ένα παιχνίδι ψυχολογικής και φυσικής βίας, ξυπνώντας μέσα της την επιθυμία για επιβολή. Σταδιακά και με δική του παρότρυνση μετατρέπεται σε πιστό υπηρέτη της εκχωρώντας της το δικαίωμα να αποφασίζει για οτιδήποτε τον αφορά, να τον κακοποιεί ψυχολογικά και να τον βασανίζει σωματικά.

Ο Λεοπόλδος φον Ζάχερ Μαζόχ (Leopold Ritter von Sacher-Masoch, 1836-1895) ήταν αυστριακός -αριστοκρατικής καταγωγής- συγγραφέας και δημοσιογράφος. Άνθρωπος των γραμμάτων, ένας ουτοπιστής που υποστήριζε και προωθούσε μέσα από το έργο του τα σοσιαλιστικά και ανθρωπιστικά ιδεώδη, και ένθερμος υποστηρικτής του φιλοσημιτισμού και του φεμινισμού. Η Αφροδίτη με τη Γούνα (Venus im Pelz) αποκαλύπτει τις φετιχιστικές και μαζοχιστικές φαντασιώσεις του Μαζόχ, ο οποίος προσπάθησε διακαώς να τις υλοποιήσει στη ζωή του με τις ερωμένες και τις συζύγους του. Η ανερχόμενη την εποχή εκείνη συγγραφέας Φάννι Πίστoρ (FannyPistor) υπήρξε η έμπνευση για την Αφροδίτη με τη Γούνα. Συνάντησε τον Μαζόχ ως Βαρόνη Μπογκντάνοφ (BaronessBogdanoff), για να του ζητήσει συμβουλές ώστε να βελτιώσει το γράψιμό της. Τον Δεκέμβριο του 1869 οι δυο τους υπέγραψαν συμβόλαιο υποταγής, το οποίο καθιστούσε τον Μαζόχ σκλάβο της Πίστορ για έξι μήνες υπό τον όρο ότι εκείνη θα φορούσε όσο το δυνατόν πιο συχνά γούνες. Εκείνος πήρε το ψευδώνυμο Γκρέγκορ και υποδύθηκε τον υπηρέτη της Βαρόνης στο ταξίδι τους με το τρένο προς την Ιταλία.

Είμαστε φτιαγμένοι από το υλικό των ονείρων, αλλά και των εφιαλτών, το υλικό του ασυνειδήτου. Εκεί φωλιάζουν οι ενορμήσεις, Ζωής ή Θανάτου, ρεύματα που οδηγούν προς την ένωση, τη σύνθεση τη δημιουργία ή την αποσύνδεση, την αποσύνθεση, το θάνατο. Όταν οι ενορμήσεις είναι σε μείξη, εκ του γεγονότος αυτού, η ποιότητα της ενόρμησης Θανάτου, άλογη και δαιμονιώδης, εξουδετερώνεται, ως τέτοια. Το δυναμικό της γίνεται λοιπόν κινητήριος καύσιμος ύλη για το έργο των δημιουργικών στοχεύσεων. Όταν οι ενορμήσεις είναι σε απόμειξη, τότε δρα μόνη της, ασύζευκτη. Όπως η φωτιά, που υποτασσόμενη στο χέρι και το νου του σιδηρουργού σφυρηλατεί, ενώ εάν ξεφύγει, θα κάψει ανεξέλεγκτα και θα καταστρέψει.
Το ίδιο και τα πάθη, πρωτίστως τα ερωτικά. Πέραν ενός σημείου, το ποσοτικό στην υπερβολή και έντασή του, μετατρέπεται σε ποιοτικό, άλλης όμως τάξεως, αλλάζει το πρόσημο, το θετικό γίνεται αρνητικό. «… Ήμουν υπεραισθησιακός μέχρι παραφροσύνης…», δηλώνει ο Severin. Ο μαζοχισμός τότε είναι μία εκδοχή του ορίζοντα γεγονότων. Αναδύεται στη θέση της ερωτικής σύζευξης των δύο. Είναι μοναχικός, αυτιστικός, δεν ακούει τον άλλο, δεν υπάρχει άλλος παρά μόνον ως πράγμα, που δίνει πόνο. Ο οποίος βιώνεται ως κανονικότητα, ως παράγων ισορροπίας, και στο τέλος της ενδοψυχικής αυτής διαδρομής, ως ευχαρίστηση. Ο μαζοχισμός όμως, ό,τι μορφή και αν ενδύεται, παραμένει παρενδυσία των δυνάμεων Θανάτου. Καταστρέφει τον ψυχικό ιστό, δεν συνδέει. Εξ’ ού και η τεράστια μοναξιά εκείνου που υποφέρει, ενώ αυταπατάται ότι ταυτοχρόνως έχει ευχαρίστηση, σύνδεση και σχέση, με έναν «άλλο», που όμως είναι πραγμοποιημένος, και που μοιραία και συμμετρικά, αναλαμβάνει το ρόλο του σαδιστή. Οι δυό τους βαίνουν εν παραλλήλω, δεν συνδιαλέγονται, συμμετρικά αλληλοσυμπληρώνονται, οι κινήσεις τους μία χορογραφία Θανάτου, όπως των πρωταγωνιστών της «Αφροδίτης με τη γούνα». Χάρης Μωρίκης
Κλινικός ψυχολόγος – ψυχαναλυτής.